مجله ارگونومی

مقدمه: خستگی مرتبط با کار یکی از عوامل ایجاد نگرانی حتی در بسیاری از کشورهای صنعتی است. یکی از مهمترین شرایط تاثیرگذار بر وضعیت جسمی و روحی کارکنان، میزان توانایی فرد در بازیابی از خستگی و استرس بعد از اتمام کار می‌باشد. عوامل مختلفی مانند بار کاری می‌توانند باعث ایجاد خستگی شوند. هدف این مطالعه کاربرد مقیاس نیاز به بازیابی برای بررسی بار کاری کارگران معدن و رابطه آن با متغیرهای زمینه‌ای می‌باشد.

روش‌کار: 80 نفر از کارگران یک معدن بصورت مقطعی مورد مطالعه قرار گرفتند. ابزار جمع آوری داده ها پرسشنامه مشخصات دموگرافیک و مقیاس نیاز به بازیابی بودند. این مقیاس با یازده سؤال دو جوابی میزان بار کاری کارگران را مورد بررسی قرار داد. میانگین، انحراف معیار و آزمون‌های آنالیز واریانس یک طرفه و ضریب همبستگی پیرسون به منظور آنالیز آماری داده‌ها مورد استفاده قرار گرفتند.

یافته‌ها: میانگین میزان نیاز به بازیابی کارگران (93/23) 22/55 به دست آمد که نشان دهنده بار کاری نسبتاً بالای آنهاست. 7/58% افراد مورد مطالعه دارای بار کاری بالا بودند. از بین متغییر های دموگرافیک، تنها وزن افراد با امتیاز مقیاس نیاز به بازیابی رابطه معنی دار داشت (P-value برابر با 043/0).

نتیجه گیری: با توجه به نیاز به بازیابی نسبتاً زیاد در کارگران مورد مطالعه، راهکارهایی جهت کاهش میزان بار کاری از جمله استفاده از چرخه‌های کار استراحت، انجام دادن کارهای سنگین بصورت گروهی و ایجاد شرایط لازم برای بازیابی مناسب و کافی بعد از کار می‌تواند باعث افزایش سطح سلامتی کارگران شود.

زمینه و هدف: حوادث شغلی یکی از نگرانی‌های اصلی در صنعت معدن است. این مطالعه با هدف تجزیه و تحلیل حوادث شغلی طی ۱۰ سال در یکی از معادن با استفاده از سیستم تجزیه و تحلیل طبقه‌بندی عوامل انسانی انجام شده است.
روش­ کار: مطالعه مقطعی حاضر به بررسی ۶۶۴ حادثه شغلی طی سال‌های ۱۳۸۸ تا ۱۳۹۷ در یک معدن پرداخته است. ابزار مورد استفاده در این مطالعه شامل چک‌ لیست گزارش حوادث، الگوریتم سیستم تجزیه و تحلیل طبقه‌بندی عوامل انسانی (HFACS) و رویکرد تیمی برای تحلیل این حوادث بود. تجزیه و تحلیل داده‌های این مطالعه با استفاده از نرم‌افزار IBM SPSS AMOS نسخه ۲۳ انجام شده است.
یافته‌ها: شاخص تکرار حادثه در این مطالعه ۳/۳۴±۱۵/۱۰ حادثه بود. نتایج تحلیل این حوادث نشان می‌دهد بیشترین میزان مشارکت هر یک از پارامترها در لایه‌های چهارگانه اعمال ناایمن، پیش‌شرایطی برای اعمال نا ایمن، نظارت ناایمن و تأثیرات سازمانی به‌ترتیب به خطای درک (۶۴/۴ درصد)، محیط فیزیکی (۲۹/۵ درصد)، نظارت و سرپرستی ناکافی و ناکارآمد (۵۹/۶ درصد) و فرایند سازمانی (۶۵/۶ درصد) اختصاص داشت. نتایج مدل‌یابی معادلات ساختاری نشان می‌دهد شاخص تکرار حادثه به‌طور مستقیم و غیرمستقیم متأثر از لایه‌های مدل HFACS است. بیشترین تأثیرگذاری بر شاخص AFR به لایه اعمال ناایمن مربوط بود.
نتیجه گیری: یافته‌های این مطالعه نشان می‌دهد چهار لایه عوامل انسانی در بروز حوادث مورد مطالعه در معدن تأثیرگذار است. همچنین مدل HFACS برای تحلیل حوادث بر مبنای اعمال ناایمن بسیار کارا و اثربخش است و می‌توان از آن برای برنامه‌ریزی‌های آینده به‌ منظور کاهش حوادث در بخش معدن استفاده کرد.