مجله ارگونومی

---

زمینه و هدف: فاکتورهای روانی ـ اجتماعی در اغلب محیط های کاری وجود دارند که می توانند جنبه های مختلف سلامتی کارگران را تحت تاثیر قرار دهند. مشکلات روانی ـ اجتماعی می توانند منجر به اختلالات اسکلتی ـ عضلانی مرتبط با کار، افزایش ریسک بیماری های قلبی عروقی، تاثیر بر روی کیفیت زندگی کاری افراد، غیبت از کار، افسردگی، جنبه های مختلف سلامت افراد و جراحات و حوادث شغلی شوند. هدف مطالعه حاضر بررسی مشکلات روانی ـ اجتماعی و ارزیابی ارتباط آنها با حوادث شغلی عیر منجر به فوت در بین کارکنان شرکت ملی حفاری ایران است. روش بررسی: مطالعه حاضر ار نوعی مقطعی بود که با استفاده از نسخه کوتاه پرسشنامه روانی ـ اجتماعی کپنهاگن بر روی 270 کارگر شاغل در سیستم اقماری شرکت ملی حفاری صورت پذیرفت. سابقه حوادث در یکسال گذشته با استفاده از روش خود گزارش دهی گردآوری شد. داده با استفاده از نرم افزار SPSS 16.0 تجزیه و تحلیل شد. نتایج: نتایج نشان داد که ریسک حادثه برای کارگران با سرعت کار بالا (55/1 OR=)، نیازمندی های عاطفی زیاد (62/1 OR=)، ضریب نفوذ بالا در کار (5/1 OR=)، کیفیت رهبری پایین (8/1 OR=)، حمایت اجتماعی کم (87/1 OR=)، فرسودگی شغلی بالا (72/1 OR=) در بین گارگران حادثه دیده بیشتر از کارگران بدون حادثه بود. نتیجه گیری:نتایج این مطالعه نشان داد که بین حوادث شغلی و برخی ابعاد روانی ـ اجتماعی ارتباط معناداری وجود دارد و توصیه می شود که این موارد در برنامه های پیشگیرانه گنجانده شوند.

---

زمینه و هدف: حوادث شغلی یکی از نگرانی‌های اصلی در صنعت معدن است. این مطالعه با هدف تجزیه و تحلیل حوادث شغلی طی ۱۰ سال در یکی از معادن با استفاده از سیستم تجزیه و تحلیل طبقه‌بندی عوامل انسانی انجام شده است.
روش­ کار: مطالعه مقطعی حاضر به بررسی ۶۶۴ حادثه شغلی طی سال‌های ۱۳۸۸ تا ۱۳۹۷ در یک معدن پرداخته است. ابزار مورد استفاده در این مطالعه شامل چک‌ لیست گزارش حوادث، الگوریتم سیستم تجزیه و تحلیل طبقه‌بندی عوامل انسانی (HFACS) و رویکرد تیمی برای تحلیل این حوادث بود. تجزیه و تحلیل داده‌های این مطالعه با استفاده از نرم‌افزار IBM SPSS AMOS نسخه ۲۳ انجام شده است.
یافته‌ها: شاخص تکرار حادثه در این مطالعه ۳/۳۴±۱۵/۱۰ حادثه بود. نتایج تحلیل این حوادث نشان می‌دهد بیشترین میزان مشارکت هر یک از پارامترها در لایه‌های چهارگانه اعمال ناایمن، پیش‌شرایطی برای اعمال نا ایمن، نظارت ناایمن و تأثیرات سازمانی به‌ترتیب به خطای درک (۶۴/۴ درصد)، محیط فیزیکی (۲۹/۵ درصد)، نظارت و سرپرستی ناکافی و ناکارآمد (۵۹/۶ درصد) و فرایند سازمانی (۶۵/۶ درصد) اختصاص داشت. نتایج مدل‌یابی معادلات ساختاری نشان می‌دهد شاخص تکرار حادثه به‌طور مستقیم و غیرمستقیم متأثر از لایه‌های مدل HFACS است. بیشترین تأثیرگذاری بر شاخص AFR به لایه اعمال ناایمن مربوط بود.
نتیجه گیری: یافته‌های این مطالعه نشان می‌دهد چهار لایه عوامل انسانی در بروز حوادث مورد مطالعه در معدن تأثیرگذار است. همچنین مدل HFACS برای تحلیل حوادث بر مبنای اعمال ناایمن بسیار کارا و اثربخش است و می‌توان از آن برای برنامه‌ریزی‌های آینده به‌ منظور کاهش حوادث در بخش معدن استفاده کرد.