نبی امیدی، نداسادات جعفری، محمدرضا امیدی، یدالله محمودی،
دوره 13، شماره 3 - ( 7-1404 )
چکیده
زمینه و هدف: در محیط‌های عملیاتی پرخطر مانند میادین نفتی، عوامل فیزیکی و روانی می‌توانند بهره‌وری کارکنان و رفتارهای مثبت سازمانی را تضعیف کنند. این مطالعه با هدف بررسی تأثیر آموزش مهارت‌های ارگونومیک بر بهبود رفتار شهروندی سازمانی و بهره‌وری (بهره وری کارکنان) کارکنان عملیاتی میدان نفتی آذر انجام شد.
روش کار: این پژوهش نیمه‌تجربی با طرح پیش‌آزمون–پس‌آزمون همراه با گروه کنترل بر روی ۴۰ کارگر مرد بخش عملیاتی اجرا شد. شرکت‌کنندگان به‌صورت تصادفی در دو گروه آموزش ارگونومی و کنترل (هر کدام ۲۰ نفر) قرار گرفتند. داده‌ها با پرسشنامه رفتار شهروند سازمانی پادساکف و همکاران (۱۹۹۰) و پرسشنامه بهره وری کارکنان هرسی و گلداسمیت (۱۹۸۰) گردآوری و با آزمون t مستقل، تحلیل کوواریانس و مقایسه‌های درون‌گروهی تحلیل شدند.
یافته‌ها: پس از ۴ هفته مداخله، گروه آموزش ارگونومی افزایش معناداری در نمره کل رفتار شهروند سازمانی (از 105/6 به 118/4؛ +۱۲/۱٪) و بهره وری کارکنان (از 128/8 به 145/6؛ +۱۳/۰٪) نشان داد (p<0.001). بیشترین بهبود در رفتار شهروند سازمانی در نوع‌دوستی (+۱۵/۳٪) و وجدان کاری (+۱۴/۸٪) و در بهره وری کارکنان در انگیزش (+۱۶/۲٪) و توان (+۱۵/۴٪) حاصل شد. اندازه‌های اثر کوهن در محدوده 1/78 تا 2/20 بیانگر اثربخشی بالا بود. در گروه کنترل، تغییرات معناداری مشاهده نشد (p>0.05).
نتیجه‌گیری: آموزش مهارت‌های ارگونومیک موجب بهبود چشمگیر رفتار شهروندی سازمانی و بهره‌وری کارکنان میدان نفتی آذر شد. این نتایج اهمیت سرمایه‌گذاری بر آموزش‌های ارگونومیک را به‌عنوان رویکردی استراتژیک برای ارتقای عملکرد فردی و سازمانی در محیط‌های پرخطر تأیید می‌کند.
