مجله ارگونومی

زمینه و هدف: ماکروارگونومی نگرشی فنی-اجتماعی است که به طراحی سازمانی، سیستم کار و طراحی تعامل‌های انسان-ماشین، انسان-محیط و انسان-شغل می‌پردازد. بررسی‌ها نشان می‌دهد شرایط ماکروارگونومی محیط کار می‌تواند تأثیر نامطلوبی بر سلامتی کارکنان داشته باشد. در این میان، کارکنان بیمارستان‌ها با استرس شغلی فراوانی مواجه می‌شوند و شیوع اختلالات اسکلتی–عضلانی در آنها زیاد است؛ از این رو پژوهش حاضر با هدف بررسی ارتباط وضعیت ماکروارگونومی با شیوع اختلالات اسکلتی-عضلانی و پیامدهای استرس شغلی در بیمارستان‌های آموزشی-درمانی ارومیه انجام شد.
روش­ کار: این مطالعه از نوع مقطعی–توصیفی است که ۳۵۰ نفر از کارکنان پنج بیمارستان را به‌ صورت تصادفی انتخاب شدند و در این مطالعه شرکت کردند. برای جمع‌ آوری داده‌ها از سه پرسشنامه ماکروارگونومی، نوردیک و پیامدهای استرس شغلی استفاده شد. داده‌های به‌دست‌آمده با استفاده از آمار توصیفی و آزمون آماری کای دو تجزیه ‌و تحلیل شدند.
یافته‌ها: یافته‌های این مطالعه نشان ‌داد از ۳۵۰ شرکت‌کننده ۲۱۷ نفر (۶۲ درصد) زن  و ۱۶۸ نفر (۴۸ درصد) پرستار بودند. میانگین سنی آنها (۸/۱۳±) ۳۶/۶۳ و میانگین سابقه کاری‌ (۷/۶۵ ±) ۱۱/۵۳ سال بود. نتایج آزمون ANOVA نشان داد وضعیت ماکروارگونومی به‌طور معنی‌داری در بیمارستان‌ها متفاوت بود و بیمارستان ۱ وضعیت مطلوب‌تری داشت. بیشترین میزان علائم اختلالات اسکلتی-عضلانی در ناحیه گردن (۷۵/۷ درصد) و نشیمن و کمر (۷۳/۷ درصد) گزارش شد. میانگین نمره پیامدهای استرس شغلی شرکت‌کنندگان نیز پایین‌ تر از حد مطلوب بود. وضعیت ماکروارگونومی با اختلالات اسکلتی-عضلانی و پیامدهای استرس شغلی ارتباط معنی‌داری داشت.
نتیجه گیری: بر اساس یافته‌های مطالعه حاضر می‌توان نتیجه گرفت شرایط ماکروارگونومیکی محیط کار تأثیر فراوانی در بروز اختلالات اسکلتی-عضلانی و پیامدهای استرس شغلی دارد؛ بنابراین به‌منظور کاهش اختلالات اسکلتی-عضلانی و استرس شغلی باید برنامه‌های مداخله‌ای سازمانی و اجرای برنامه‌های آموزش ماکروارگونومی باهدف تغییر و بهبود شرایط محیط کار در بیمارستان‌ها صورت گرفت.

زمینه و هدف: ارگونومی در ارتباط با مطالعه و طراحی سیستماتیک محیط کار در جهت بهبود سلامتی و رفاه انسان است. سلامت و رفاه کارکنان تحت تاثیر فاکتورهای مختلفی قرار می گیرد. طبیعت یک پارادایم جدید در ارگونومی شغلی می باشد که در متون اصلی ارگونومی نقش آن در ارتباط با رفاه انسان بخوبی بررسی و تشریح نشده است. بنابراین، هدف اصلی این مطالعه بررسی نتایج حاصل از پیوند با طبیعت بر سلامتی کارکنان بویژه رفاه در قالب یک مطالعه مروری سیتماتیک بود.
روش کار: با جستجوی مقالاتی که از سال ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۹ در زمینه طراحی بیوفیلیک منتشر شده بود و براساس معیارهای تحقیق تعداد ۲۵ مقاله برای مطالعه سیستماتیک حاضر انتخاب شدند. مقالاتی که زبان اصلی آنها غیر انگلیسی بود از مطالعه خارج گردید.
یافته ها: نتایج این مطالعه نشان داد که طراحی بیوفیلیک در ارتباط با بهبود رفاه انسانی، عملکرد وکاهش استرس می باشد.  
نتیجه گیری: سازمان ها به کمک ارگونومیست ها باید چنین تغییراتی را در محیط کار مدنظر قرار داده و راه حل های مبتنی بر طبیعت به صورت برنامه های راهبردی در جهت بهبود رفاه و نه صرفا اعمال استراتژی موقت که شرایط فیزیکی یک ساختمان یا چشم انداز آن را تغییر می دهند ارائه شوند.

زمینه و هدف: یکی از چالش‌های مهم مدیران در سازمان‌های رقابتی، ارتقای عملکرد و بهره‌وری سازمان و درک عوامل مؤثر بر آنهاست. ارتقای عملکرد سازمان، نیازمند توجه و تمرکز مدیران بر عدالت سازمانی و انگیزه کارکنان، برای کار و فعالیت است. این مطالعه با هدف تعیین ارتباط بین عدالت سازمانی و ابعاد آن با عملکرد سازمانی در حوزه معاونت بهداشتی استان کرمانشاه انجام شد.
روش ­کار: پژوهش حاضر، از نوع مطالعات توصیفی-تحلیلی و هم‌ بستگی است. این مطالعه بر روی ۱۶۶ نفر از کارکنان حوزه معاونت بهداشتی استان کرمانشاه، که به روش نمونه‌گیری تصادفی انتخاب شده بودند، در تابستان ۱۳۹۸ انجام شد. داده‌ها، با استفاده از دو پرسشنامه استاندارد عدالت سازمانی Niehoff و Moorman (۱۹۹۳) و عملکرد سازمانی Hersey  و Goldsmith (۱۹۸۰) جمع‌آوری شدند. پایایی پرسشنامه‌ها با انجام مطالعه Pilot و محاسبه ضریب آلفای کرونباخ و تجزیه و تحلیل داده‌ها، با استفاده از نرم‌افزار SPSS نسخه ۱۶ انجام شد.
یافته‌ ها: نتایج مطالعه نشان می‌دهد میانگین نمره عدالت سازمانی در افراد مورد پژوهش، ۱۶/۹۲ ± ۵۴/۸۴ و میانگین نمره عملکرد سازمانی ۱۸/۶۶ ± ۱۴۰/۵۴ است. براساس نتایج ضریب هم‌بستگی پیرسون، بین عدالت سازمانی و تمام ابعاد آن با عملکرد سازمانی، رابطه مثبت و معناداری (۰/۰۰۱>P) وجود دارد؛ اگرچه عدالت رویه‌ای، بیش از سایر مؤلفه‌ها، قابلیت پیش‌بینی عملکرد سازمانی را دارد.
نتیجه گیری: عدالت سازمانی متغیری مهم و تأثیرگذار بر عملکرد سازمانی است، مدیران برای ارتقای عملکرد سازمان، باید عدالت را عامل انگیزشی مهمی در رفتار کارکنان بدانند و به آن توجه کنند.

زمینه و هدف: از عوامل مؤثر بر عملکرد شغلی هر فرد می‌توان به استرس شغلی، رسالت شغلی و فرسودگی شغلی اشاره کرد؛ بنابراین هدف مطالعه حاضر تبیین روابط علی عوامل استرس‌ زای شغلی، رسالت شغلی و فرسودگی شغلی در کارکنان دانشگاه علوم‌ پزشکی همدان بوده است.
روش­ کار: مطالعه توصیفی-تحلیلی حاضر از نوع مقطعی است که در سال ۱۳۹۸ تعداد ۳۷۸ نفر از کارکنان غیر هیئت‌ علمی دانشگاه علوم‌ پزشکی همدان را بررسی کرده است. داده‌های این مطالعه با استفاده از پرسشنامه‌های فرسودگی شغلی مسلش، استرس شغلی (HSE- Q) و رسالت شغلی دیک جمع‌ آوری شد. به‌منظور بررسی ارتباط متغیرها، از روش مدل‌سازی معادلات ساختاری (SEM) در نرم‌افزار AMOS نسخه ۲۴ استفاده شد.
یافته‌ها: میانگین سنی شرکت‌کنندگان ۳۸/۹۳ سال بود. مؤلفه‌های عوامل استرس‌زای شغلی و رسالت شغلی با مؤلفه‌های فرسودگی شغلی هم‌بستگی مثبت و معناداری دارند (۰/۰۵>P). برازش مدل اندازه‌گیری با داده‌های گرد آوری‌ شده قابل‌ قبول است. عوامل استرس‌زای شغلی نیز به‌صورت غیرمستقیم و با میانجیگری ابعاد حضور و جست‌وجوی رسالت شغلی با فرسودگی شغلی کارکنان دانشگاه علوم‌ پزشکی رابطه دارد. مجموع مجذور هم‌ بستگی‌‌های چندگانه برای متغیر فرسودگی شغلی ۰/۵۶ بود. براساس این یافته، عوامل استرس‌زای شغلی و رسالت شغلی درمجموع ۵۶ درصد از واریانس فرسودگی شغلی را تبیین می‌کنند.
نتیجه گیری: عوامل استرس‌زای شغلی و رسالت شغلی درمجموع بیشتر از ۵۰ درصد فرسودگی شغلی را تبیین می‌کنند؛ بنابراین با توجه به تأثیرات زیان‌بار فرسودگی شغلی در کارکنان پیشنهاد می‌شود مسئولان برای کاهش عوامل استرس‌زا مانند نیازهای روانی و فیزیکی محیط کار، نداشتن حمایت، نبود امنیت شغلی و همچنین رسالت شغلی اقدام کنند.

زمینه و هدف: حوادث شغلی یکی از نگرانی‌های اصلی در صنعت معدن است. این مطالعه با هدف تجزیه و تحلیل حوادث شغلی طی ۱۰ سال در یکی از معادن با استفاده از سیستم تجزیه و تحلیل طبقه‌بندی عوامل انسانی انجام شده است.
روش­ کار: مطالعه مقطعی حاضر به بررسی ۶۶۴ حادثه شغلی طی سال‌های ۱۳۸۸ تا ۱۳۹۷ در یک معدن پرداخته است. ابزار مورد استفاده در این مطالعه شامل چک‌ لیست گزارش حوادث، الگوریتم سیستم تجزیه و تحلیل طبقه‌بندی عوامل انسانی (HFACS) و رویکرد تیمی برای تحلیل این حوادث بود. تجزیه و تحلیل داده‌های این مطالعه با استفاده از نرم‌افزار IBM SPSS AMOS نسخه ۲۳ انجام شده است.
یافته‌ها: شاخص تکرار حادثه در این مطالعه ۳/۳۴±۱۵/۱۰ حادثه بود. نتایج تحلیل این حوادث نشان می‌دهد بیشترین میزان مشارکت هر یک از پارامترها در لایه‌های چهارگانه اعمال ناایمن، پیش‌شرایطی برای اعمال نا ایمن، نظارت ناایمن و تأثیرات سازمانی به‌ترتیب به خطای درک (۶۴/۴ درصد)، محیط فیزیکی (۲۹/۵ درصد)، نظارت و سرپرستی ناکافی و ناکارآمد (۵۹/۶ درصد) و فرایند سازمانی (۶۵/۶ درصد) اختصاص داشت. نتایج مدل‌یابی معادلات ساختاری نشان می‌دهد شاخص تکرار حادثه به‌طور مستقیم و غیرمستقیم متأثر از لایه‌های مدل HFACS است. بیشترین تأثیرگذاری بر شاخص AFR به لایه اعمال ناایمن مربوط بود.
نتیجه گیری: یافته‌های این مطالعه نشان می‌دهد چهار لایه عوامل انسانی در بروز حوادث مورد مطالعه در معدن تأثیرگذار است. همچنین مدل HFACS برای تحلیل حوادث بر مبنای اعمال ناایمن بسیار کارا و اثربخش است و می‌توان از آن برای برنامه‌ریزی‌های آینده به‌ منظور کاهش حوادث در بخش معدن استفاده کرد.

زمینه و هدف: محیط کار مناسب فضایی است که فرد در آن احساس آرامش و تمرکز دارد. در زمینه روان‌شناسی محیط، رنگ یکی از عوامل محیطی است که تأثیر بسیاری بر ادراک و رفتار انسان دارد؛ بنابراین هدف مطالعه مروری سیستماتیک حاضر بررسی تأثیر رنگ بر محیط کار است.
روش­ کار: مقاله حاضر مطالعه مروری سیستماتیک است. مقالات منتشر شده تمام متن و انگلیسی در پایگاه‌های علمی PubMed, Scopus, Science Direct ISI Web of Knowledge با کلیدواژه‌ های درک رنگ، ارگونومی رنگ، روان‌شناسی رنگ، اثر رنگ، سلامت روانی و محیط کار بدون محدودیت زمانی جست‌وجو شد که ۴۵ مقاله واجد شرایط بررسی شدند.
یافته‌ها: در ابتدا ۲۶۲ مقاله از پایگاه‌های اطلاعاتی مختلف شناسایی شدند. در میان آنها ۹۳ مقاله معیارهای ورود به مطالعه را داشتند. پس از آن ۴۸ مقاله به‌دلیل انجام‌ندادن مطالعات تجربی از مطالعه حذف و ۴۵ مقاله برای بررسی نهایی انتخاب شدند. درمجموع ۱۸ مطالعه به بررسی اولویت رنگ، ۲۵ مطالعه به تحلیل خلق‌ و خو و احساسات، ۶ مطالعه به بررسی پیامدهای سلامت و ۱۹ مطالعه به تحلیل تأثیر رنگ محل کار بر پیامدهای مرتبط با کار متمرکز بودند. نتایج نشان می‌دهد که رنگ، تأثیر فراوانی بر احساسات (برای مثال خلق‌ و خو)، بهزیستی (مانند استرس، راحتی، رفاه) و عملکرد (بهره‌وری و خلاقیت) دارد.
نتیجه گیری: رنگ در محیط کار نقش مهمی در ادراک و رفتار انسان به‌ویژه خلق‌وخو، رفاه و عملکرد دارد. استفاده از رنگ در محیط کار می‌تواند سبب افزایش روحیه مثبت، کمک به احساس بهزیستی و نتیجه مثبت منجر شود. دانستن چگونگی حداکثر تأثیرگذاری تفاوت رنگ در محل کار بر انسان ضروری است.

زمینه و هدف: استرس شغلی از عوامل اثرگذار بر عملکرد شغلی است؛ از این‌رو هدف پژوهش حاضر تدوین و مطالعه اثربخشی بسته آموزشی مقابله با استرس شغلی بر استرس شغلی کادر پرواز است.
روش کار: روش پژوهش حاضر ترکیبی (کیفی-کمی) است. جامعه آماری در بخش کیفی نخبگان و اطلاع‌رسان‌ها در حیطه راهبردهای مقابله با استرس شغلی کادر پرواز بودند که ۷ نفر به‌صورت نمونه‌گیری هدفمند انتخاب شدند. جامعه آماری بخش کمی، کادر پرواز شرکت هواپیمایی ماهان بود که ۴۰ نفر آنها به روش نمونه‌گیری در دسترس انتخاب و به‌طور تصادفی در دو گروه آزمایش و کنترل جایگزین شدند. همچنین از روش نیمه‌آزمایشی با طرح گروه کنترل نامتعادل استفاده شد. به‌منظور سنجش متغیر وابسته از پرسش‌ نامه استرس شغلی وندردوف استفاده شد. داده‌ها نیز با تحلیل واریانس چندمتغیره و آزمون t مستقل برای نمرات افتراقی با نرم‌افزارSPSS  نسخه ۲۵ تحلیل شد.
یافته‌ها: بسته آموزشی مقابله با استرس شغلی، سبب کاهش استرس شغلی کادر پرواز شده است. تحلیل هریک از مؤلفه‌های استرس شغلی نشان می‌دهد آموزش مقابله با استرس شغلی برای قدرت تصمیم‌گیری، فشار کاری و زمانی، ابهام نقش، کمبود ارزش، حمایت اجتماعی از مدیر و حمایت اجتماعی همکاران مؤثر بوده است.
نتیجه گیری: با توجه به اثربخشی بسته آموزشی مقابله با استرس شغلی پیشنهاد می‌شود از این بسته در دیگر شرکت‌های هواپیمایی و همچنین روان‌شناسان و مشاورانی که استرس شغلی کادر پرواز را درمان می‌کنند، استفاده شود.

هدف و زمینه: امروزه مدیریت عملکرد در راستای چابک سازی و بهبود  معماری سازمانی به کار گرفته می­شود. هدف پژوهش حاضر، تعیین اثر معماری سازمانی بر مدیریت عملکرد با نقش میانجی چابکی سازمانی ادارات تربیت بدنی دانشگاه های علوم پزشکی کشور بود.
روش کار: روش پژوهش، توصیفی-پیمایشی و به لحاظ هدف کاربردی است. آماری این پژوهش شامل کلیه مدیران ارشد  و کارکنان ادارات تربیت بدنی در دانشگاه­های علوم پزشکی کل کشور می باشند که به صورت تمام شمار تعداد 216 نفر به عنوان نمونه آماری انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده ها  پرسشنامه معماری سازمانی پرسشنامه  استاتدارد مدیریت عملکرد  بالدریج و پرسشنامه چابکی سازمانی شریفی بود. به منظور تجریه و تحلیل یافته های پژوهش از تحلیل مسیر و معادلات ساختاری و نرم‌افزار 20pls , SPSS  استفاده گردید.
یافته ها: نتایج پژوهش نشان داد که معماری سازمانی و ابعاد آن بر مدیریت عملکرد با نقش میانجی چابکی سازمانی ادارات تربیت بدنی در دانشگاه های علوم پزشکی کشور اثر معنی دار دارد. مقدار تاثیر متغیر میانجی با استفاده از VAF، 228/0 به دست آمد و با توجه به مقدار تاثیر مستقیم متغیر مستقل بر وابسته که برابر با 799/0 بود می توان عنوان نمود که مقدار تاثیر مستقیم بیشتر از تاثیر غیرمستقیم است.
نتیجه گیری: در مدیریت عملکرد نوین ، اهداف کارکنان و اهداف سازمان باید در یک راستا قرار گرفته و با ایجاد هماهنگی و ارائه راهنمایی­های لازم توسط سرپرستان، افراد هرچه بیشتر به سازمان احساس تعلق خاطر می ­نمایند و با ایجاد تغییرات سازمان را چابک سازند.