97 نتیجه برای ارگونومی
حامد یارمحمدی، مهدی جهانگیری، مسلم علی محمدلو، فاطمه رحمتی،
دوره 10، شماره 3 - ( 10-1401 )
چکیده
اهداف: جهت برنامه‌ریزی و سیاست‌گذاری علمی نیاز است تا تولیدات علمی مورد بررسی قرار بگیرند. این تولیدات علمی از طریق دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی بصورت مقاله و مجلات پژوهشی منتشر می‌شوند. رویکردهای علم‌سنجی ابزاری برای بررسی عملکرد مجلات در حوزه‌های مختلف هستند لذا مطالعه حاضر با هدف بررسی فعالیت مجله ارگونومی انجام گردید.
روش کار: پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی و از نظر نحوه گردآوری داده‌ها توصیفی است که با رویکرد علم‌سنجی انجام گردید. جامعه پژوهش را تمامی مقالات چاپ شده در مجله ارگونومی طی سالهای ۱۳۹۲ تا ۱۴۰۱ تشکیل می‌دهد. به منظور گردآوری و تحلیل داده‌ها از نرم افزارهای Publish or Perish، vosviewer و Excel استفاده گردید.
یافته‌ها: تعداد ۲۹۶ مقاله از ۷۲۴ نویسنده در مجله ارگونومی طی دوره ۱۰ ساله به انتشار رسیده است. بیشترین مقالات چاپ شده مربوط به دانشگاه‌های علوم پزشکی همدان، شیراز، تهران و شهید بهشتی بودند. مولدترین نویسندگان در این مجله به ترتیب رشید حیدری مقدم (۲۱ مقاله) ، مجید معتمدزاده (۲۰ مقاله) و علیرضا چوبینه (۱۵ مقاله) بودند. کلید واژه‌های اختلالات اسکلتی و عضلانی با فراوانی ۳۹ و ارگونومی ۳۷ و آنتروپومتریک ۱۵ به ترتیب رتبه‌های اول تا سوم پرکاربردترین کلیدواژه‌ها را به خود اختصاص داده‌اند.
نتیجه‌گیری: طبق نتایج بدست آمده میزان استنادات مقالات این مجله در سطح پایینی قرار دارد لذا توصیه میشود جهت نمایه شدن مجله در پایگاه‌های استنادی بین‌المللی و افزایش میزان استناددهی به مقالات و رویت‌پذیری مجله میزان مشارکت بین‌المللی افزایش یابد.
محمدرضا امیدی، نبی امیدی، هادی مفتاحی، مریم پناهی،
دوره 10، شماره 4 - ( 12-1401 )
چکیده
اهداف: با توجه به نقشی که نیروی انسانی در هر سازمان دارد، پرداختن به موضوعاتی که منجر به کاهش آسیبهای شغلی در محیط کار میشود از اهمیت شایانی برخودار است، پر واضح است که پیشگیری از وقوع فرسودگی شغلی، در ارتقاء بهداشت روانی افراد نقش بسزایی دارد. یکی از مباحثی که می‌تواند در کاهش فرسودگی شغلی مفید واقع شود، به کارگیری دانش ارگونومی و رعایت اصول ایمنی است. هدف از مطالعه‌ی حاضر، بررسی تأثیر اصول ارگونومی محیط کار بر فرسودگی شغلی با نقش تعدیل‌گر فرهنگ ایمنی بود.
روش کار: مطالعه‌ی حاضر، توصیفی پیمایشی است. جامعه‌ی آماری شامل کلیه کارکنان شرکت پتروشیمی ایلام است که حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران، برابر با ۳۱۰ نفر به دست آمد؛ ابزار اصلی گردآوری اطلاعات در این مطالعه شامل پرسش‌نامه‌های مشخصات دموگرافیک، اصول ارگونومی، فرسودگی شغلی و فرهنگ ایمنی است. روایی پرسشنامه توسط اساتید به روش روایی صوری و محتوایی مورد تأیید قرار گرفت، همچنین پایایی با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ تأیید شد. برای تجزیه و تحلیل و آزمون فرضیه‌های پژوهش از معادلات ساختاری مبتنی بر تحلیل مسیر در نرم‌افزار SMART PLS استفاده شد.
یافته‌ها: تأثیر اصول ارگونومی بر فرسودگی شغلی کارکنان پتروشیمی ایلام منفی و معنی‌دار با ضرایب (۱۲/۲۶ = T، ۰/۴۲- = R۲) است، تأثیر فرهنگی ایمنی بر فرسودگی شغلی نیز منفی و معنی‌دار با ضرایب (۱۴/۰۷ = T، ۰/۳۲- = R۲) به دست آمد، آزمون فرضیه اصلی نشان می‌دهد که فرهنگ ایمنی ۰/۰۱۰- تأثیر اصول ارگونومی بر فرسودگی شغلی را تعدیل می‌کند و باعث کاهش بیشتر فرسودگی شغلی می‌گردد.
نتیجه‌گیری: رعایت اصول ارگونومی محیط کار و وجود فرهنگ ایمنی در پتروشیمی ایلام، باعث کاهش فرسودگی شغلی شد.
فرشته حسینی، مهرناز حقیقی، سیف‌الله غریب،
دوره 10، شماره 4 - ( 12-1401 )
چکیده
اهداف: پیشگیری از بروز اختلالات اسکلتی- عضلانی، مستلزم ارزیابی و اصلاح وضعیت‌های کاری با استفاده از روش‌های ارزیابی پوسچر ارگونومی است. هدف این مطالعه، تعیین اثربخشی مداخلات چند وجهی و بلندمدت ارگونومی در یک شرکت در حال توسعه‌ی خودروسازی با روش ارزیابی سریع تنش دفاتر کاری (Rapid Office Strain Assessment) ROSA بود.
روش کار: این مطالعه‌ی مداخله‌ای چند وجهی بلندمدت، بر روی ۷۰ نفر از کارکنان اداری یک شرکت خدمات مهندسی خودروسازی در سه مرحله از سال ۱۳۹۵ تا ۱۴۰۱ انجام شد. مداخلات ارگونومیک با توجه به نمرات کسب شده در زیرحیطه‌های روشROSA شامل صندلی، موس و کیبورد، تلفن و مانیتور اجرا گردید. مداخله‌ها شامل مداخلات فنی- مهندسی و آموزشی بود. از آماره‌های توصیفی و آزمونهای Paired T-test، ضریب همبستگی Pearson و رگرسیون خطی چندگانه برای تجزیه و تحلیل داده‌ها استفاده گردید.
یافته‌ها: میانگین نمرات ROSA در سال ۱۳۹۵، ۵/۹ با انحراف معیار ۰/۶۶ بود، درحالی که میانگین نمرات ROSA در سال ۱۴۰۱، ۳/۸۵ با انحراف معیار ۱/۱۹ بود. بین نمره‌ی نهایی ROSA در سال ۱۳۹۵ و ۱۴۰۱ از نظر آماری تفاوت معنی‌داری وجود داشت (۰/۰۰۱> P). آزمونهای آماری نشان داد تنها مداخله‌ی فنی- مهندسی بر روی نمره‌ی نهایی ROSA تأثیر معنی‌داری داشت.
نتیجه‌گیری: نتایج مطالعه‌ی حاضر بیانگر کاهش مطلوب سطح احتمال خطر نهایی وضعیت بدنی کارکنان حین کار به علت تصحیح وضعیت بدنی در نتیجه‌ی مداخله‌ی فنی- مهندسی همراه با مداخله‌ی آموزشی منطبق بر اجزای روش ROSA بوده است.
داریوش عظیمی، حسین قمری گیوی، علی رضایی‌شریف، علی شیخ‌الاسلامی،
دوره 11، شماره 1 - ( 3-1402 )
چکیده
اهداف: مشاوران مدرسه مسئولیت پرداختن به نیازهای رشد تحصیلی، فردی/ اجتماعی و شغلی از طریق طراحی، اجرا، ارزیابی و تقویت برنامه جامع مشاوره مدرسه را بر عهده دارند که نتیجه آن، بهبود و ارتقاء موفقیت دانش‌آموزان است. از این رو، هدف پژوهش حاضر بررسی اثربخشی مداخله مبتنی بر الگوی توانمندسازی بر عملکرد شغلی مشاوران مدرسه بود.
روش کار: روش پژوهش حاضر، آمیخته از نوع متوالی اکتشافی بود. بدین منظور، برای بررسی اثربخشی بسته آموزشی از روش نیمه‌تجربی با طرح پیش‌آزمون- پس‌آزمون با گروه کنترل استفاده شد. جامعه آماری پژوهش شامل تمامی مشاوران مدرسه شاغل در دوره متوسطه اول شهرستان اردبیل (نواحی ۱ و ۲) در سال‌تحصیلی ۱۴۰۱-۱۴۰۰ بودند که از بین آنها بر اساس نقطه برش مقیاس عملکرد شغلی مشاور مدرسه (نمره ۸۶) و با در نظر گرفتن معیارهای ورود به پژوهش تعداد ۳۰ نفر به عنوان نمونه به روش نمونه‌گیری تصادفی انتخاب و با توجه به نتایج پیش‌آزمون به صورت تصادفی در دو گروه آزمایش و کنترل (هر گروه ۱۵ نفر) جایگزین شدند. اعضای گروه آزمایش در یک جلسه مقدماتی و ۱۱ جلسه‌ی ۱۲۰ دقیقه‌ای، محتوای آموزشی مورد نظر را دریافت کردند در حالی که اعضای گروه کنترل مداخله‌ای را دریافت نکردند. آزمون پیگیری نیز بعد از ۳ ماه صورت گرفت. داده‌های به‌دست‌آمده با استفاده از نرم‌افزار spss و آزمون تحلیل کوواریانس چندمتغیره مورد تجزیه‌وتحلیل قرار گرفت.
یافته‌ها: نتایج نشان داد که مداخله مبتنی بر توانمندسازی بر مؤلفه‌های عملکرد شغلی مشاوران مدرسه تأثیر مثبت و معناداری دارد. به این معنا که مشاوران مدرسه در نتیجه‌ی شرکت در جلسات آموزشی مبتنی بر الگوی توانمندسازی، در ابعاد دانش (F= ۰/۲۰ و P= ۰/۰۰۱)، مهارت (F= ۰/۶۹ و P= ۰/۰۰۱) و نگرش و رفتار (F= ۰/۴۷ و P= ۰/۰۰۱) عملکرد مثبت و معناداری داشتند.
نتیجه‌گیری: آموزش محتوای مربوط به الگوی توانمندسازی روشی مؤثر در بهبود عملکرد مشاوران مدرسه است.
سید محمد حسینی، آرمین لاهوری، عطاالله براتی، هادی میری،
دوره 11، شماره 2 - ( 6-1402 )
چکیده
اهداف: در دنیای پیشرفته‌ی امروز، یکی از تهدیدهای جدی موجود برای کارکنان، مشکلات اسکلتی عضلانی است. هدف از انجام این پژوهش بررسی ارتباط ارگونومی و ناهنجاری‌های وضعیتی بدن در کارکنان صنایع تولیدی است.
روش کار: جامعه‌ی آماری این پژوهش را کارکنان مرد شاغل در دو شرکت خدماتی با تعداد کلی ۲۱۰ نفر تشکیل می‌دهند. تعداد ۱۳۴ نفر طبق جدول مورگان و بر اساس معیارهای ورود، به تحقیق وارد شدند. بررسی درد در نواحی مختلف بدن توسط پرسشنامهی نوردیک، ارزیابی ارگونومی محیط کار توسط مقیاس REBA و ارزیابی وضعیت بدنی توسط آزمون نیویورک صورت گرفت. پس از جمع‌آوری اطلاعات مختلف، از نرم‌افزار SPSS نسخه‌ی ۲۶ برای تجزیه‌وتحلیل اطلاعات استفاده شد. برای بررسی نرمال بودن توزیع داده‌های هر متغیر، از آزمون شاپیروویلک استفاده شد. همچنین، برای بررسی ارتباط بین متغیرهای تحقیق، از آزمون آماری رگرسیون خطی استفاده شد. سطح معناداری در سرتاسر پژوهش کمتر از ۰/۰۵ در نظر گرفته شده است.
یافته‌ها: نتیجه‌ی تحقیق نشان داد که ارتباط منفی و معنی‌داری میان نمره‌ی ارگونومی و ارزیابی وضعیت بدنی وجود دارد (۰/۰۰P= و ۰/۶۰R=). همچنین، نتیجه‌ی بررسی‌ها نشان‌دهنده‌ی وجود اختلالات اسکلتی عضلانی در نواحی مختلف بدن با بیشترین شیوع در کمر است.
نتیجه‌گیری: با توجه به ارتباط بالا و منفی متغیرها، مشخص شد که وضعیت نامطلوب ارگونومی می‌تواند به ضعیف بودن وضعیت بدنی منجر شود و تبعات اسکلتی عضلانی زیادی به همراه داشته باشد.
حامد یارمحمدی، مهدی جهانگیری، الهام عرب مختاری،
دوره 11، شماره 3 - ( 9-1402 )
چکیده
اهداف: یکی از ملاک های مهم پیشرفت و توسعه یافتگی انتشار کتاب در حوزه‌های علمی است. یکی از حوزه های مهم مرتبط با سلامت انسانی و شغلی علوم ارگونومی است که در افزایش بهره وری و سطح تندرستی کارکنان به یاری انسان می شتابد. هدف مطالعه‌ی حاضر بررسی وضعیت تولید و انتشار کتب حوزه‌ی ارگونومی در ایران است.
روش کار: مطالعه‌ی حاضر به روش توصیفی و تحلیل محتوا با رویکرد کتاب‌سنجی انجام گرفت. جامعه‌ی پژوهش شامل تمامی کتب حوزه‌ی ارگونومی ثبت‌شده در سایت کتابخانه‌ی ملی بود. برای دستیابی به کتب مرتبط جست‌وجو با استفاده از کلیدواژه‌های ارگونومی، مهندسی عوامل انسانی و واژگان مرتبط دیگر بدون محدودیت زمانی انجام گرفت و اطلاعات به‌دست‌آمده در فرمی که از قبل در نرم‌افزار Excel طراحی شده بود، وارد شد و در مرحله‌ی نهایی، داده‌ها با استفاده از آمار‌های توصیفی تجزیه‌وتحلیل شدند.
یافته‌ها: به‌طور کلی، ۳۱۳ عنوان کتاب در حوزه‌ی ارگونومی در طی سالهای ۱۳۶۸ تا ۱۴۰۲ منتشر شده است. روند انتشار کتب در این حوزه افزایشی بوده است. بیشترین فراوانی مربوط به کتابهای تألیفی شامل ۷۸/۲۷ درصد از کتب بود. محمدامین موعودی، مجید معتمدزاده و علیرضا چوبینه مؤلفان فعال‌تر در این حوزه بودند. حوزه های موضوعی کلیات و کاربرد ارگونومی، ارگونومی شغلی و مهندسی فاکتورهای انسانی فراوانی بیشتری داشتند. انتشارات فنآوران بالاترین رده را بین تمام ناشران به خود اختصاص داده است. در مجموع، ۳۸ جلد کتاب به چاپ مجدد دست یافتند.
نتیجه‌گیری: نتایج مطالعه‌ی حاضر نشان داد که روند انتشار کتب در علم ارگونومی در ایران، افزایشی بود؛ اما در برخی از گرایش های این علم، از جمله بیومکانیک شغلی، ارگونومی شهری، ارگونومی در منازل و ارگونومی کودکان به توجه بیشتر مؤلفان نیاز است. همچنین بی‌توجهی به نشر کتب به‌صورت الکترونیکی، به‌طور مشهود، در این حوزه‌ی علمی دیده میشود؛ لذا، به ناشران توصیه می‌کنیم با توجه به مزایای کتب الکترونیکی، به این نوع از انتشار توجه بیشتری کنند.
سیده‌هستی ساداتی، مهدی اصغری، مائده مرادی فراهانی،
دوره 12، شماره 1 - ( 2-1403 )
چکیده
اهداف: پوسچر نامناسب یکی از علل اصلی ایجاد اختلالات اسکلتی‌عضلانی (MSD) در حرفه‌ی دندان‌پزشکی است که به‌دلیل ماهیت فعالیت‌های این شغل به وجود می‌آید. این مطالعه روش‌های ارزیابی پوسچر مشاهده‌ای و دستگاهی برای شاغلان حرفه‌ی دندان‌پزشکی در مطالعات و شیوع گزارش‌شده‌ی MSDs در آنها را بررسی کرده است.
روش کار: جست‌وجوی مطالعات در پایگاه‌های اطلاعاتی Scopus، PubMed و Google scholar با کلمات کلیدی تعیین‌شده در بازه‌ی سـال‌های ۲۰۰۰ تـا ۲۰۲۱ انجام گرفت. از ۵۴۱ مقاله در جست‌وجوی اولیه، پس از حذف مقالات فاقد صلاحیت، تکراری، ارائه در کنگره، مروری نظام‌مند و نامه به سردبیر، در نهایت ۳۱ مقاله به این مطالعه وارد شدند.
یافته‌ها: نواحی گردن (۵۸ درصد)، پشتی و کمر (۵۴/۹ درصد) و شانه و دست (۲۹ درصد) دارای بیشترین میزان درد و اختلال در بین اندام‌ها در مطالعات بودند. در میان روش‌های ارزیابی پوسچر نیز RULA (۱۹/۴ درصد)، REBA (۱۹/۴ درصد)، EMG (۱۳/۸ درصد) و QEC (۸/۳ درصد) بیشترین روش‌های مورد استفاده در میان تمام ۱۷روش به‌کاررفته در مطالعات بودند.
نتیجه‌گیری: در بین روش‌های مشاهده‌ای، روش QEC (Quick Exposure Check) به‌دلیل توجه به تجربه‌ی دندان‌پزشکان و در نظر گرفتن ابعاد مختلف وظایف دندان‌پزشکی کاربردی‌ترین روش است و روش (Electromyography) EMG مناسب‌ترین روش دستگاهی برای ارزیابی پوسچر در دندان‌پزشکان است. همچنین، به نظر می‌رسد که استفاده از پرسشنامه به همراه روش‌های ارزیابی می‌تواند درک و اثربخشی ارزیابی وضعیت پوسچر را افزایش دهد.
بهزاد فولادی دهقی، عباس محمدی، مرضیه صادقیان، مریم طیبی، آذرنوش آریان‌کیا، سعید قنبری،
دوره 12، شماره 1 - ( 2-1403 )
چکیده
اهداف: این مطالعه با هدف بررسی شیوع مشکلات اسکلتی‌عضلانی ناشی از استفاده از موبایل و ارائه‌ی راهکارهای اصلاحی در دانشجویان دندان‌پزشکی دانشگاه علوم پزشکی جندی‌شاپور انجام شد.
روش کار: مطالعه‌ی حاضر از نوع مقطعی‌توصیفی و تحلیلی با رویکرد مداخله‌ای است. برای جمع‌آوری داده‌ها از پرسشنامه و روش دستگاهی استفاده شد. دانشجویان در دو گروه مورد بررسی قرار گرفتند: گروه اول شامل ۱۵۰ نفر از دانشجویان رشته‌ی دندان‌پزشکی تا ترم ۴ را شامل می‌شد و گروه دوم شامل ۱۵۰ نفر از دانشجویان رشته‌ی دندان‌پزشکی از ترم ۵ به بعد بود. جمع‌آوری داده‌ها توسط پرسش‌نامه‌های خوداظهاری انجام شد (۱) که عبارت بودند از: پرسشنامهی مشخصات دموگرافیک (۲)، پرسشنامهی نوموفوبیا (NMP-Q) (۳)، شاخص ناتوانی گردن (NDI) (۴) و پرسشنامهی ناراحتی دست کرنل (CHDQ).
یافته‌ها: با توجه به نتایج مطالعه‌ی حاضر، میزان شیوع نوموفوبیا بین دانشجویان دندان‌پزشکی دانشگاه علوم پزشکی جندی‌شاپور اهواز در سطح متوسط است و میانگین نمره‌ی پرسشنامهی ناتوانی گردن برابر با ۱۶/۲۰ و میانگین نمره‌ی درد در بین دانشجویان برابر با ۱/۷۲ است و ۴۶/۵ درصد از دانشجویان درد در ناحیه‌ی دست دارند که بیشترین میزان درد در ناحیه‌ی F گزارش شده است. میانگین ناراحتی‌های اسکلتی‌عضلانی کرنل برابر با ۲/۷۲ است.
نتیجه‌گیری: بررسی ارتباط بین ناحیه‌ی درد و سال ورود به دانشگاه نشان داد که بین سال ورود به دانشگاه و ناحیه‌ی درد ارتباط معناداری وجود دارد و دانشجویان با سابقه‌ی تحصیلی بیشتر عوارض بیشتری داشتنه‌اند و همچنین، بررسی مداخله‌ی اصلاحی بر اختلالات اسکلتی در ناحیه‌ی گردن و مچ در مطالعه‌ی حاضر نشان داد که میزان نمرات متغیرها پس از انجام مداخله و اقدامات اصلاحی افزایش چشمگیری داشته است.
عبدالله واحدی، ایمان دیانت،
دوره 12، شماره 1 - ( 2-1403 )
چکیده
اهداف: علی‌رغم روند روزافزون خودکارسازی و مکانیزه‌شدن در صنعت، کارگران بسیاری در معرض حجم کار فیزیکی حرکات تکراری و حالت و وضعیت نامتعارف بدن قرار دارند. برای این مشکل، فناوری‌های کمکی راهحلی نسبتاً جدید و کاربردی است. مطالعه‌ی حاضر بهمنظور طراحی بازوی کمکی طبق اصول ارگونومی و تأثیر آن بر فعالیت عضلات شانه طراحی و اجرا شد.
روش کار: نمونههای مطالعه از میان دانشجویان در حال تحصیل در دانشکده‌ی بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی تبریز، در سال ۱۴۰۰ بودند. از بین داوطلبان، ۱۲ نفر در مطالعه شرکت کردند که نیمی مؤنث و نیمی مذکر بودند. نمونه‌ی اولیه‌ی یک بازوی کمکی غیرفعال ساخته شد. سپس در یک ایستگاه کار شبیه‌سازی‌شده، با و بدون استفاده از بازوی کمکی، فعالیت الکتریکی عضلات در دو ارتفاع کار و دو وظیفه ارزیابی شد. برای تحلیل داده‌ها از نرم‌افزار SPSS۲۶ در سطح معناداری ۰/۰۵ استفاده شد.
یافته‌ها: تفاوت فعالیت الکتریکی عضلات با استفاده از آزمون تی زوجی در بین گروه کنترل و استفاده از بازوی مکانیکی در چهار حالت مختلف آزمایش (ارتفاع شانه، ارتفاع سر، وظیفه‌ی نگه‌داشتن وزنه، وظیفه‌ی بستن پیچ با پیچگوشتی) ارزیابی شد. بازوی کمکی طراحی‌شده در ارتفاعها و وظایف مربوط به آزمون، میزان فعالیت الکتریکی عضلات را کاهش داد و از بین شش عضله‌ی بررسی‌شده، عضلات تراپزیوس و آنتریور دلتویید بیشترین کاهش را نشان دادند.
نتیجه‌گیری: مطالعه‌ی حاضر نشان داده است که استفاده از این بازوی کمکی فعالیت الکتریکی عضلات شانه را کاهش می‌دهد و تأثیرات متفاوتی در وظایف و ارتفاع‌های کار مختلف دارد. به‌طور کلی، این نتایج نشان می‌دهند که استفاده از بازوی کمکی می‌تواند مداخله‌ای مؤثر در کارهای بالای سر باشد.
هوشنگ شاهنواز، محمدصادق سهرابی،
دوره 12، شماره 1 - ( 2-1403 )
چکیده
بر اساس دانش، تجربیات و شواهد جمع‌آوری‌شده در طول سال‌ها فعالیت حرفه‌ای در ایران، نویسنده ۲۲ «درس آموخته‌شده‌‌ی» مهم درباره‌ی شروع، طراحی و اجرای برنامه‌ی مداخله‌ی ارگونومی در صنایع و شرکت‌ها کشورهای درحال‌توسعه با تمرکز بر مورد ایران ارائه می‌دهد. به‌اختصار گزارشی کوتاه از چهار پروژه‌ی ارگونومی اجراشده در ایران آورده شده و سپس پیشنهادهای سیاستی در غالب درس‌ها بیان شده است. این درس‌ها از پروژه‌های عملی نویسنده به‌عنوان مدیر ارگونومی منتج شده است و نکاتی کلیدی برای افزایش موفقیت پروژه‌های ارگونومی و گسترش و پایداری ارگونومی در صنایع و شرکت‌ها را بیان می‌کند.
رضا زیاری، پروین افشار، مهسان افشار،
دوره 12، شماره 1 - ( 2-1403 )
چکیده
اهداف: انتظار می‌رفت سیستم بهداشت و درمان با استفاده‌ی صحیح از فرصت‌های گسترش فناوری اطلاعات و ارتباطات به خدمات‌رسانی بهتر کمک کند. در برخی مواقع، تلاش ارائه‌دهندگان یا کاربران خدمات برای افزایش منافع خود سبب تجاری‌سازی سلامت و آسیب به قیمت اثربخشی و رفاه شخصی شده است. هدف این پژوهش شناسایی و تحلیل تأثیر مؤلفه‌های دیجیتالی رسانه‌های اجتماعی در تجاری‌سازی سلامت با هدف ارتقای ارگونومی در سطح کلان و شناختی بود.
روش کار: این تحقیق کاربردی از نظر روش انجام، توصیفی‌پیمایشی و مقطعی بود. جامعه‌ی آماری را ۳۰۰ نفر از استادان دانشگاه علوم پزشکی همدان تشکیل دادند که از بین آنها، ۱۶۹ نفر به روش تصادفی ساده انتخاب شدند. با روش توصیفی، مؤلفه‌ها مشخص شد. تحلیل سؤالات با روش تحلیل عاملی اکتشافی در نرم‌افزار spss انجام شد. با روش فریدمن، رتبه‌بندی مؤلفه‌ها انجام و مدل نهایی ارائه شد.
یافته‌ها: مؤلفه‌های دیجیتالی رسانه‌های اجتماعی در تجاری‌سازی، سلامت پنج بخش نظام سلامت، دارو، بیمار، بیمه و کارکنان سلامت را در بر می‌گیرند و ۳۰ زیرمؤلفه را نیز شامل می‌شوند.
نتیجه‌گیری: مؤلفه‌های دیجیتالی مرتبط با نظام سلامت بیشترین تأثیر را در تجاری‌سازی سلامت دارند که نیاز به توجه به تدوین مقررات گسترش رسانه‌های اجتماعی در بخش سلامت را نشان می‌دهد. استراتژی‌های متداول شامل کنترل در دسترس بودن داده‌ها، ایجاد ائتلاف بین ذینفعان سلامت با رعایت نظارت، استفاده از قوانین مسئولیت اجتماعی برای شرکت‌های دیجیتال و ترویج خودتنظیمی در بین ذینفعان است.
رها صیدی، مهناز صارمی، اعظم ملکی، مهشید نامداری،
دوره 12، شماره 2 - ( 5-1403 )
چکیده
اهداف: پایبندی کاربر به احساس تعلّق و رضایت فرد هنگام تعامل با فنّاوری‌های دیجیتال اشاره دارد. جذّابیت بصری با ویژگی‌هایی چون سادگی و تنوّع در طراحی محصولات و استراتژی‌های فروش آنلاین مهم است. این مطالعه به بررسی ارتباط بین جذّابیت بصری و پایبندی کاربران در یک شبکه اجتماعی منتخب پرداخته است.
روش کار: این مطالعه توصیفی‌تحلیلی همبستگی است که به بررسی جذّابیت دو صفحه با محتوای مشابه آموزشی، ولی با معیارهای جذّابیت متفاوت در یکی از شبکه‌های اجتماعی می‌پردازد. صفحه محقّق‌ساخته، شامل استانداردهای جذّابیت بیشتری نسبت به صفحه پایه است. داده‌ها ازطریق پرسش‌نامه‌های آنلاین جمع‌آوری و در نرم‌افزار SPSS تحلیل شدند.
یافته‌ها: در این مطالعه ۱۱۶ نفر شرکت کردند که ۹۱ نفر (۷۸/۴ درصد) خانم بودند و میانگین سنّی آنها ۲/۵۴ ±۲۶/۸ سال بود. بیشترین سهم در تحصیلات مربوط به افراد دارای مدرک کارشناسی (۵۷/۸ درصد) بود. میانگین امتیاز جذّابیت بصری صفحات تولید محتوای محقّق‌ساخته و پایه به ترتیب ۹۵/۹۲ و ۸۴/۹ بود که نشان‌دهنده جذّابیت بصری بیشتر صفحه محقّق‌ساخته است. همچنین، امتیاز پایبندی کاربر برای صفحات محقّق‌ساخته و پایه به ترتیب ۱۰۷/۹ و ۱۰۰/۰۲ بود. همبستگی مثبت و معناداری بین جذّابیت بصری و پایبندی کاربر در دو صفحه وجود داشت (۰/۰۰۱P<)، ارتباط معناداری بین جنسیت و سطح تحصیلات با این مقیاس‌ها مشاهده نشد (۰/۰۵P>).
نتیجه‌گیری: این مطالعه نشان می‌دهد که جذّابیت بصری صفحات تولید محتوای مجازی تأثیر معناداری بر پایبندی کاربران دارد. این یافته اهمیت رعایت معیارهای جذّابیت در طراحی محتوا را تأکید می‌کند و می‌تواند برای طراحان محتوا، مدیران و صاحبان کسب‌وکارها مفید باشد.
نرگس اسحاقی، نرمین حسن زاده رنگی، یحیی خسروی،
دوره 12، شماره 2 - ( 5-1403 )
چکیده
اهداف: علم‌سنجی به‌عنوان حوزه‌ای از پژوهش، به بررسی و تحلیل روندها و الگوهای علمی در مجلاّت علمی مختلف می‌پردازد. هدف از این مطالعه تحلیل محتوای مقالات منتشرشده ده سال اخیر در مجلّه معتبر Journal of Applied Ergonomics و تعیین الگوی توزیع مقالات برحسب مضامین استخراج‌شده است.
روش کار: با استفاده از روش تحلیل محتوای مستقیم، تعداد ۲۱۴۸ مقاله منتشرشده ۱۰ ساله اخیر از وبگاه مجلّه Journal of Applied Ergonomics استخراج و برحسب موضوع، ملّیت نویسندگان و سال انتشار دسته‌بندی شدند. جهت دسته‌بندی‌های موضوعی مقالات، از دسته‌بندی موجود مقالات منتشرشده و طرح‌واره درخت موضوعی وبگاه ارسال مقاله مجلاّت منتخب بین‌المللی و از نرم‌افزار EXCEL ۲۰۲۱ جهت آماده‌سازی و تحلیل داده‌ها استفاده شد.
یافته‌ها: از میان ۲۲ مضمون استخراج‌شده، سه مضمون اصلی شامل «وضعیت فیزیوسایکولوژی و فاکتورهای شغلی»، «تعامل انسان ماشین، تعامل انسان کامپیوتر»، و «طراحی محصول و خدمات ارگونومیک» حدود ۵۰ درصد واریانس مقالات منتشرشده در این مجلّه معتبر موردمطالعه را تبیین می‌کنند. دراین‌میان، تمرکز ویژه‌ای به مضمون «وضعیت فیزیوسایکولوژی و فاکتورهای شغلی» وجود دارد. موضوعات «وضعیت فیزیوسایکولوژی و فاکتورهای شغلی»، «تعامل انسان ماشین، تعامل انسان کامپیوتر» و «طراحی محصول و خدمات ارگونومیک» در سالهای اخیر بیش‌ازپیش سیر صعودی داشته‌اند. همچنین، نویسندگان ایالات‌متّحده آمریکا با 25/84 درصد فراوانی بیشترین سهم را در انتشار مقالات این مجلّه به خود اختصاص داده‌اند.
نتیجه‌گیری: چهارچوب مضمونی و الگوی انتشار استخراج‌شده در این مطالعه می‌تواند در برنامه‌ریزی آموزشی و تحقیقاتی حوزه بهداشت حرفه‌ای دانشگاه‌ها، مراکز تحقیقاتی و سازمان‌های مرتبط به کار رود.
فاطمه علی بیگیان، حمیدرضا مکرمی، رضا کاظمی،
دوره 12، شماره 2 - ( 5-1403 )
چکیده
اهداف: مطالعه کیفی حاضر با هدف درک عوامل موثر بر عملکرد بهینه رانندگان اتوبوس با استفاده از رویکرد ارگونومی کلان و مدل سیستم‌های کاری انجام شد. این موضوع مهم است؛ زیرا به شکاف‌های قابل‌توجهی در ادبیات موجود درباره عوامل ارگونومیک و سازمانی موثر بر عملکرد راننده پرداخته است.
روش کار: در این مطالعه سیزده مصاحبه عمیق با رانندگان اتوبوس انجام شد. تجزیه و تحلیل محتوای کیفی داده‌ها با استفاده از نرم‌افزار MAXQDA۲۰۲۰ پس از جمع‌آوری داده‌ها انجام شد. کدها بر اساس نه دسته از عوامل موثر بر عملکرد، مربوط به پنج مولفه سیستم کاری که عبارتند از: سازمانی، فردی، محیطی، وظیفه و فناوری استخراج شده‌اند.
یافته‌ها: تجزیه و تحلیل نشان داد که کارکنان عملکرد پایین را بیشتر به دلیل مشکلات ساختاری سازمانی و ویژگی‌های مدیریتی گزارش کرده‌اند. این یافته‌ها نقش حیاتی عوامل سازمانی را در عملکرد راننده برجسته می‌کند.
نتیجه‌گیری: نتایج نشان‌دهنده آن است که مداخلات ارگونومیک با هدف قرار دادن مسائل ساختاری سازمانی و شیوه‌های مدیریتی می‌تواند عملکرد و رضایت رانندگان اتوبوس را به طور قابل‌توجهی بهبود بخشد. بینش به‌دست‌آمده از این تحقیق می‌تواند مداخلات عملی را برای بهبود شرایط کاری و عملکرد کلی این گروه شغلی ارائه دهد. این یافته‌ها با ارائه مسیری نوین به منظور تقویت سیستم کاری برای پشتیبانی بهتر از عملکرد راننده، کمک می‌کنند.
رقیه اسمعیلی، علی عسکری، محسن پورصادقیان،
دوره 12، شماره 3 - ( 10-1403 )
چکیده
اهداف: عوامل مختلفی از جمله توجه نکردن به متناسب‌سازی فضاهای آموزشی می‌تواند به طور چشمگیری کیفیت آموزش را تحت تاثیر قرار دهد؛ بنابراین، در این مطالعه کوشش شده است تا همه تحقیقات انجام‌شده درباره ارگونومی مدارس در ایران به طور جامع بررسی و تحلیل شود.
روش کار: جستجوی دو زبانه در این مطالعه با استفاده از کلیدواژه‌های فارسی شامل «دانش‌آموز»، «مدرسه ابتدایی»، «دبیرستان»، «متوسطه»، و «ارگونومی فیزیکی، محیطی و عمومی» و معادل‌های لاتین آنها در پایگاه‌های داده شامل Google Scholar، PubMed، Web of Science و Scopus از ابتدای تحقیقات در ایران تا سال ۱۴۰۳ شمسی (میلادی ۲۰۲۴) انجام شده، سپس مقالات مرتبط با موضوع مطابق با معیارهای تعیین‌شده، جمع‌آوری و بررسی شده است.
یافته‌ها: از میان مقالات یافته‌شده، تنها ۳۰ مقاله، مرتبط با هدف مطالعه شناسایی شده‌اند که به ارگونومی فیزیکی، محیطی و عمومی پرداخته بودند. مقایسه این مطالعات نشان داده که اختلالات اسکلتی - عضلانی طی این مطالعات روندی صعودی داشته و بیشتر این اختلالات با مسائل ارگونومیکی در مدارس، از جمله تناسب نداشتن ابعاد بدنی دانش‌آموزان با میز و صندلی مورد استفاده در مدارس و همچنین حمل نامناسب کیف مدرسه مرتبط هستند.
نتیجه‌گیری: شرایط ارگونومی مدارس در ایران ضعیف و زمینه‌ساز افزایش شیوع اختلالات اسکلتی - عضلانی شده است؛ بنابراین، بررسی مدارس از نظرالزامات ارگونومی و انجام اقدامات لازم جهت بهسازی آنها از یک سو و از سوی دیگر افزایش آگاهی دانش‌آموزان درباره نحوه انجام تکالیف و حمل صحیح کیف ضروری است.
مهدی گنجی، میلاد کریمی، بهنوش بهاری،
دوره 12، شماره 4 - ( 12-1403 )
چکیده
اهداف: امروزه استفاده از نمایشگرهای دیجیتال داخل خودرو، فراوانی زیادی پیدا کرده است؛ از این رو، بحث انعکاس صفحه نمایشگر به صورت تصویر مجازی روی شیشه‌های جانبی خودرو هنگام شب، از مباحث بحث‌برانگیز در طراحی موقعیت ارگونومی نمایشگر است. با توجه به اهمیت فراوان وظایف بصری، لازم است در فرایند طراحی خودرو ملاحظات ارگونومی، جهت طراحی موقعیت بهینه نمایشگر صورت پذیرد.
روش کار: در پژوهش حاضر با شناسایی عوامل موثر در جانمایی نمایشگر مرکزی در داخل خودرو و تعیین بازه مقداری برای آنها، با استفاده از روش آماری طراحی آزمایش به روش طراحی عاملی کامل، ۲۴۳ حالت از ترکیب عوامل شناسایی‌شده با استفاده از نرم‌افزار MINITAB نسخه ۱۸، حاصل شد و با اجرای تمامی حالت‌های استخراج‌شده، میزان انعکاس ناشی از نمایشگر مرکزی روی شیشه‌های جانبی، تحلیل آماری واریانسی (ANOVA) شد.
یافته‌ها: عوامل موثر به لحاظ آماری (شامل برهم‌کنش آنها)، بر روی خروجی میزان انعکاس تصویر مجازی روی ناحیه حساس دید و مجموع انعکاس روی شیشه سمت راست و چپ راننده شناسایی شد و با ارائه مدل رگرسیون خطی، میزان و نحوه اثرگذاری عوامل روی خروجی‌های بیان‌شده، تحلیل شد.
نتیجه‌گیری: حین فرایند طراحی داخلی خودرو و هنگام جانمایی نمایشگر، می‌توان عوامل شناسایی‌شده را در این پژوهش به عنوان ابزاری کنترلی جهت کاهش یا از بین بردن نگرانی میزان انعکاس نمایشگر روی شیشه‌های جانبی به کار گرفت تا از بروز مشکلات ارگونومی دید راننده، هنگام رانندگی در شب، جلوگیری شود.
سمیرا گوران، سمانه پورهادی، آرام تیرگر، زهرا گرایلی،
دوره 13، شماره 1 - ( 3-1404 )
چکیده
زمینه و هدف: استفاده از پارک‌ها به دلایل مختلفی مانند جنبه‌های جسمی، روانی و اجتماعی برای سالمندان بسیار ارزشمند است. از این رو تناسب این فضاها با نیازهای سالمندان از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. هدف از این پژوهش تعیین و معرفی معیارهایی جهت ارزیابی و طبقه‌بندی پارک‌ها از حیث تناسب ساختاری برای سالمندان بوده است.
روش کار: این مطالعه روش شناختی در سال 1403 طراحی، و همزمان با روان‌سنجی و اعتباریابی ابزار ارزیابی تناسب ساختاری پارک دوست‌دار سالمند اجرا شد. تعیین مؤلفه‌های ساختاری از طریق بررسی متون و اعتباریابی گویه‌ها به روش دلفی انجام گرفت. پس از تعیین روایی محتوا، طبقه‌بندی گویه‌ها به بخش‌های الزامی، اساسی و ایده‌آل به ترتیب با کسب حداقل دوسوم و یک سوم آرای متخصصان صورت پذیرفت و در پردازش داده‌ها از شاخص‌های آمار توصیفی استفاده شد.
یافته‌ها: بررسی نهایی 58 گویه توسط متخصصان نشان داد که بخش اعظم گویه‌ها (41 مورد معادل 71 درصد) الزامی، 13 مورد (22 درصد) اساسی و 4 مورد ایده‌آل بودند. بیشترین سهم موارد الزامی را ارگونومیست‌ها و کمترین آن را متخصصان سالمندشناس اعلام کردند.
نتیجه‌گیری: مؤلفه‌های ساختاری طراحی پارک‌ها متناسب با ویژگی‌های گروه سالمندان در بیشتر موارد مورد بررسی، الزامی یا اساسی هستند و تنها تعداد اندکی از آنها به‌عنوان موارد ایده‌آل شناخته شدند. بنابراین، طراحی پارک‌های دوست‌دار سالمند نیازمند توجه به جنبه‌های مختلفی از جمله دسترسی، ایمنی و راحتی است.
فاطمه فراغتی، محمدجواد اسداله‌زاده، مریم حسنی،
دوره 13، شماره 1 - ( 3-1404 )
چکیده
مقدمه: اختلالات اسکلتی-عضلانی از جمله مشکلات شایع سلامت شغلی هستند که به ویژه در مشاغل رانندگی، بروز بالایی دارند. هدف این مطالعه، ارزیابی وضعیت بدنی و تعیین خطر ابتلا به اختلالات اسکلتی-عضلانی در راهبران قطار شهری مشهد با استفاده از روش REBA بود.
روش کار: در این مطالعه مقطعی، ۱۴۰ نفر از راهبران قطار شهری مشهد به روش نمونه‌گیری تصادفی انتخاب شدند. داده‌های دموگرافیک و اطلاعات مربوط به اختلالات اسکلتی-عضلانی با استفاده از پرسشنامه نوردیک و ارزیابی پوسچر کاری با روش REBA جمع‌آوری شد. برای تحلیل داده‌ها از آزمونهای آماری پارامتریک (آزمون مقایسه میانگین دو گروه مستقل) و ناپارامتریک (آزمون کای‌دو) استفاده گردید.
یافته‌ها: نتایج نشان داد که ۸۷/۱٪ از شرکت‌کنندگان حداقل در یکی از نواحی بدن دچار اختلالات اسکلتی-عضلانی بودند. بیشترین شیوع درد مربوط به نواحی گردن (۶۰٪)، کمر (۵۷/۱٪) و پشت (۳۳/۶٪) بود. بر اساس نتایج ارزیابی پوسچر REBA، ۷۱/۴٪ از افراد در سطح خطر متوسط قرار داشتند. همچنین، ارتباط معناداری بین شاخص توده بدنی، سابقه کاری و ابتلا به اختلالات عضلانی-اسکلتی مشاهده شد (p<0.05).
نتیجه‌گیری: با توجه به شیوع بالای اختلالات اسکلتی-عضلانی در میان راهبران قطار شهری مشهد و وضعیت‌های بدنی با خطر متوسط، نیاز به مداخلات ارگونومیک و آموزش اصول پوسچر صحیح احساس میشود.
.
فرحناز دسترنج، علی محمدی، حسن صادقی نائینی، هانیه نیکومرام، رضا عزیزی‌نژاد،
دوره 13، شماره 1 - ( 3-1404 )
چکیده
زمینه و هدف: ارگونومی مشارکتی، با تمرکز بر مشارکت فعال ذینفعان در طراحی و بهبود سیستم‌های کاری، می‌تواند به‌عنوان یک راهکار کلیدی در مدیریت پایدار محیط زیست مطرح شود. این پژوهش بر آن است تا با بررسی سازوکارهای تلفیق اصول ارگونومی و مشارکت کارکنان، چگونگی تحقق پایداری زیست محیطی در محیط‌های کاری را تبیین نماید.
روش کار: این مطالعه توصیفی تحلیلی در یکی از صنایع خودروسازی ایران انجام شد. برنامه ارگونومی مشارکتی با تیم 14 نفره از کارشناسان با جلسات هفتگی دو ساعت تئوری و یک ساعت عملی به مدت سه ماه برگزار شد. اهداف اصلی دوره شامل آموزش جامع سرفصل‌های چک‌پوینت‌های ارگونومی سازمان بین المللی کار (ILO) ، تلفیق مباحث ارگونومی با موضوعات محیط زیستی و ایجاد توانایی عملیاتی کردن آموخته‌ها در محیط کار واقعی بود.
یافته‌ها: تیم ارگونومی پس از اتمام برنامه ارگونومی مشارکتی و بررسی دقیق مشکلات محیط کار، موفق به ارائه پنجاه پیشنهاد کاربردی شد که از این تعداد، 20% به مسائل زیست‌محیطی اختصاص داشت. پس از شش ماه همکاری مستمر کارگران و پشتیبانی مدیریت، 10 مورد از پیشنهادهای ارائه‌شده به مرحله‌ی اجرا رسید.
نتیجه‌گیری: کاربست اصول ارگونومی مشارکتی با محوریت مشارکت ذینفعان در طراحی سیستم‌های کاری، می‌تواند به‌عنوان راهکاری کلیدی در مدیریت پایدار محیط زیست ایفای نقش کند. این رویکرد نه‌تنها سلامت جسمی و روانی کارکنان را ارتقا می‌بخشد، بلکه با کاهش استرس‌های شغلی و مصرف منابع طبیعی، پیوندی ناگسستنی میان فناوری، انسان و محیط زیست برقرار می‌سازد. بی‌تردید، پژوهش‌های میان‌رشته‌ای در حوزه ارگونومی و پایداری زیست‌محیطی، می‌توانند نقشی راهبردی در تحقق توسعه‌ای متوازن برای نسل‌های آینده ایفا کنند.
مهدی رکنیان، جعفر صالحیان، پیام خانلری بانیارانی،
دوره 13، شماره 1 - ( 3-1404 )
چکیده
زمینه و هدف: سلاح‌های گرم، از جمله تپانچه‌ها و تفنگ‌ها، ابزارهای پیچیده‌ای با کاربردهای نظامی، ورزشی و شخصی هستند که نیازمند توجه به ارگونومی برای بهینه‌سازی طراحی و کارایی آنها می‌باشند. این مطالعه با هدف بررسی تحقیقات موجود در مورد ویژگی‌های ارگونومیکی تفنگ‌ها، با تمرکز ویژه بر تفنگ‌های تهاجمی طراحی و اجرا شده است.
روش کار: این مطالعه با استفاده از روش مرور دامنه‌ای به بررسی ارگونومی تفنگ‌ها پرداخته است.. جستجو در پایگاه‌های اطلاعاتی PubMed ، Web of Science و Scopus با استفاده از کلمات کلیدی مرتبط با طراحی ارگونومی سلاح‌های گرم انجام شد. مقالات مرتبط از میان مطالعات جمع‌آوری‌شده انتخاب شدند داده‌ها توسط دو نویسنده استخراج و بررسی شده و نتایج بر اساس حوزه‌های مشترک دسته‌بندی شدند.
یافته‌ها: تعداد 3121 مطالعه از طریق جستجو در پایگاه‌های اطلاعاتی پیدا شدند که پس از حذف موراد تکراری و بررسی عنوان و چکیده، فایل 121 مطالعه دانلود شد و بر اساس معیارهای ورود مورد بررسی قرار گرفتند در نهایت 9 مطالعه وارد مرحله نهایی شدند. موضوعات مورد بررسی مقالات و تأثیر گذار بر ارگونومی سلاح‌ها شامل ملاحظات آنتروپومتریک و مدل‌سازی دیجیتال انسانی، پیکربندی تفنگ‌ها و ویژگی‌های طراحی، پایداری وضعیتی، ایمنی و آموزش بودند.
نتیجه‌گیری: طراحی ارگونومیکی سلاح تأثیر قابل توجهی بر عملکرد کاربر، ایمنی و تجربه کلی دارد. تلاش‌های طراحی آینده باید بر رویکردهای انسان‌محور، با در نظر گرفتن داده‌های آنتروپومتریک، پیکربندی سلاح، پایداری کاربر و مکانیسم‌های ایمنی برای تولید تفنگ‌ها تأکید کند.
