بهرام طهماسبی، مهدی زارع بهرام آبادی، مهشید ایزدی، حمیده عبدالحسینی،
دوره 7، شماره 4 - ( فصلنامه تخصصی انجمن ارگونومی و مهندسی عوامل انسانی ایران 1398 )
چکیده
زمینه و هدف: از عوامل مؤثر بر عملکرد شغلی هر فرد می‌توان به استرس شغلی، رسالت شغلی و فرسودگی شغلی اشاره کرد؛ بنابراین هدف مطالعه حاضر تبیین روابط علی عوامل استرس زای شغلی، رسالت شغلی و فرسودگی شغلی در کارکنان دانشگاه علوم پزشکی همدان بوده است.
روش کار: مطالعه توصیفی-تحلیلی حاضر از نوع مقطعی است که در سال ۱۳۹۸ تعداد ۳۷۸ نفر از کارکنان غیر هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی همدان را بررسی کرده است. داده‌های این مطالعه با استفاده از پرسشنامه‌های فرسودگی شغلی مسلش، استرس شغلی (HSE- Q) و رسالت شغلی دیک جمع آوری شد. به‌منظور بررسی ارتباط متغیرها، از روش مدل‌سازی معادلات ساختاری (SEM) در نرم‌افزار AMOS نسخه ۲۴ استفاده شد.
یافته‌ها: میانگین سنی شرکت‌کنندگان ۳۸/۹۳ سال بود. مؤلفه‌های عوامل استرس‌زای شغلی و رسالت شغلی با مؤلفه‌های فرسودگی شغلی هم‌بستگی مثبت و معناداری دارند (۰/۰۵>P). برازش مدل اندازه‌گیری با داده‌های گرد آوری شده قابل قبول است. عوامل استرس‌زای شغلی نیز به‌صورت غیرمستقیم و با میانجیگری ابعاد حضور و جست‌وجوی رسالت شغلی با فرسودگی شغلی کارکنان دانشگاه علوم پزشکی رابطه دارد. مجموع مجذور هم بستگی‌‌های چندگانه برای متغیر فرسودگی شغلی ۰/۵۶ بود. براساس این یافته، عوامل استرس‌زای شغلی و رسالت شغلی درمجموع ۵۶ درصد از واریانس فرسودگی شغلی را تبیین می‌کنند.
نتیجه گیری: عوامل استرس‌زای شغلی و رسالت شغلی درمجموع بیشتر از ۵۰ درصد فرسودگی شغلی را تبیین می‌کنند؛ بنابراین با توجه به تأثیرات زیان‌بار فرسودگی شغلی در کارکنان پیشنهاد می‌شود مسئولان برای کاهش عوامل استرس‌زا مانند نیازهای روانی و فیزیکی محیط کار، نداشتن حمایت، نبود امنیت شغلی و همچنین رسالت شغلی اقدام کنند.
زهره گودرزی، سارا ایزدی، عباس سیف‌اله زاده، رقیه حسن زاده، ندا مهدوی،
دوره 11، شماره 4 - ( فصلنامه تخصصی انجمن ارگونومی و مهندسی عوامل انسانی ایران 1402 )
چکیده
اهداف: اختلالات اسکلتی‌عضلانی یکی از چالش‌های سلامتی اعضای هیئت‌علمی است که تأثیرات نامناسبی بر کارایی و کیفیت زندگی کاری آنان دارد. هدف مطالعه‌ی حاضر بررسی رابطه‌ی این اختلالات و عدم تناسب آنتروپومتریک بین ابعاد بدنی آنان و ابعاد ایستگاه کاری‌شان خواهد بود.
روش کار: این پژوهش در میان ۲۲ نفر از اعضای هیئت‌علمی، پس از کسب رضایت آگاهانه و به‌صورت سرشماری انجام گرفت. شیوع اختلالات با استفاده از پرسش‌نامه‌ی کرنل، ارزیابی ایستگاه کار با روش ROSA (Rapid Office Strain Assessment) صورت گرفت. سپس، ۱۴ بعد آنتروپومتری (به‌تفکیک جنسیت) با تعیین چارک‌ها و ۱۳ مشخصه‌ی ایستگاه کاری اندازه‌گیری شد. در نهایت، برای ارزیابی تناسب آنتروپومتریک، ۱۱ معیار به کار گرفته شد. از نرم‌افزار SPSS نسخه‌ی ۲۶ برای تحلیل داده‌ها استفاده شد.
یافته‌ها: حدود ۴۶ درصد از آزمودنی‌ها در یکی از نواحی سامانه‌ی اسکلتی‌عضلانی درد و ناراحتی را تجربه کرده و نواحی مچ دست، گردن، شانه‌ی چپ و کمر به‌ترتیب درگیرترین نواحی بودند. نتایج روش ROSA نشان می‌دهد که ایستگاه کاری ۲۲/۷۳ درصد از آزمودنی‌ها نیازمند بهبودهای ارگونومیک هستند. بیشترین عدم تناسب به‌ترتیب، در معیارهای طول تنه-طول تکیه‌گاه کمری صندلی، ضخامت ران در حالت نشسته-فاصله‌ی بین ران تا میز و عرض شانه-عرض تکیه‌گاه صندلی وجود دارد.
نتیجه‌گیری: نشانه‌هایی از ارتباط بین شیوع بالای اختلالات اسکلتی‌عضلانی و عدم برقراری تناسب آنتروپومتریک/دانش ناکافی اعضای هیئت‌علمی در حوزه‌ی ارگونومی مشاهده می‌شود. این مسئله ضرورت توجه به مشخصه‌های ارگونومیک/آنتروپومتریک میز و صندلی اداری حین خرید ملزومات اداری و ارتقای دانش ارگونومی را یادآور می‌شود.
