سیمین‌دخت کلنی، ماندانا کاتبی، فرزین امامی‌فر،
دوره 13، شماره 2 - ( فصلنامه تخصصی انجمن ارگونومی و مهندسی عوامل انسانی ایران- در دست انتشار 1404 )
چکیده
زمینه و هدف: تعامل میان نقش‌های کاری و خانوادگی می‌تواند به پیامدهای متفاوتی از جمله تعارض یا غنی‌سازی کار-خانواده منجر شود. نحوه‌ی مدیریت مرزهای بین این دو حوزه نقش مهمی در تعیین کیفیت این تعامل ایفا می‌کند و نشخوارهای فکری کاری یکی از نمودهای رایج ادغام نقش‌ها هستند. پژوهش حاضر به بررسی رابطه میان نشخوارهای فکری کاری با تعارض و غنی‌سازی کار-خانواده می‌پردازد.
روش کار: این مطالعه مقطعی،330 نفر از کارکنان یک سازمان صنعتی در اصفهان به روش نمونه‌گیری در دسترس انتخاب شدند و پرسش‌نامههای تعارض کار-خانواده، غنی‌سازی کار-خانواده، نشخوارهای فکری مرتبط با کار، تأمل کاری مثبت و منفی، مقیاس تحریک و خرده مقیاسهای تعهد افراطی و ناتوانی در بازیابی را تکمیل کردند. داده‌ها با استفاده از تحلیل رگرسیون گام‌به‌گام تحلیل شد.
یافته‌ها: یافته‌ها نشان داد که از بین نه نوع نشخوار فکری مرتبط با کار، بهترتیب تحریک شناختی (001/0>p)، نشخوار عاطفی کاری (001/0>p ) و تأمل کاری منفی (001/0>p)، تعارض کار-خانواده را پیش‌بینی و در مجموع 56% واریانس تعارض کار-خانواده را تبیین کردند. تفکر مبتنی بر حل مسئله (001/0>p)، تأمل‌کاری مثبت (001/0>p) و تأمل‌کاری منفی (003/0>p)، نیز غنی‌سازی کار-خانواده را پیش‌بینی و در مجموع 12% واریانس غنی‌سازی کار-خانواده را تبیین کردند.
نتیجه‌گیری: نشخوارهای فکری لزوماً اثر منفی بر روابط کار–خانواده نداشته و می‌توانند بسته به ماهیت‌شان، پیامدهای متفاوتی ایجاد کنند. برخی از نشخوارهای فکری، ممکن است به انتقال تجربیات سودمند کاری به حوزه خانواده کمک کنند. این نتایج بر اهمیت بررسی پیامدهای انواع خاصی از ادغام کار در خانه به‌جای تمایل کلی برای رد هرگونه ادغام، تأکید می کند.
