مجله ارگونومی

مقدمه: اختلالات اسکلتی- عضلانی یکی از مشکلات رایج در میان کاربران رایانه می­باشد که در طی سالیان دراز مورد توجّه محققین قرارگرفته و راهکارهای متفاوتی از سوی آن­ها برای رفع مشکل پیشنهاد گردیده است. در مطالعه حاضر نیز به بررسی تأثیر آموزش ارگونومی بر کاهش سطح ریسک ابتلا به اختلالات اسکلتی- عضلانی کاربران رایانه پرداخته می‌شود.

مواد و روش­ها: در این مطالعه تعداد 110 نفر از کاربران رایانه بخش اداری دانشگاه به‌صورت تصادفی انتخاب به‌طور مساوی به دو گروه مداخله و کنترل تقسیم شدند. افراد گروه مداخله در برنامه آموزشی آشنایی با اصول ارگونومی کار با رایانه شرکت داده شدند. بررسی شیوع دردهای اسکلتی-عضلانی با استفاده از پرسشنامه نوردیک انجام شد و شیوه ارزشیابی RULA برای تعیین سطح ریسک قبل و 6 ماه بعد از آموزش به کار گرفته شد. داده‌ها با استفاده از آزمون‌های آماری تی مستقل و زوجی مورد تجزیه ‌و تحلیل قرار گرفت.

یافته‌ها: شیوع ناراحتی عمدتاً در اندام‌های کمر (55.4%) و گردن (54.5%) گزارش شد و نمره سطح ریسک حدود 31% برای افراد تحت مطالعه قبل از مداخله در محدوده خطر بود. پس از اجرای برنامه آموزشی، به‌طور قابل ملاحظه‌ای در گروه مداخله کاهش یافت (P<0.05) امّا این تفاوت در گروه کنترل معنادار نبود. 

نتیجه­ گیری: نتایج این مطالعه نشان داد که اجرای برنامه مداخله­ای صحیح می‌تواند سطح مواجهه کارگران به ریسک فاکتورهای ابتلا به اختلالات اسکلتی- عضلانی را کاهش دهد و به‌عنوان یک عامل مکمل برای ارتقاء کارایی اقدامات ارگونومیک در نظر گرفته شود.

زمینه و هدف: شناخت و پیشگیری از فرسودگی شغلی در ارتقاء بهداشت روانی افراد و افزایش سطح کیفیت خدمات ارائه‌شده، نقش بسزایی دارد. این مقاله به‌منظور پیشگیری از وقوع این مسئله، در­صدد شناسایی عوامل مؤثر بر فرسودگی شغلی کارمندان می­ باشد.
روش کار: مطالعات زیادی توسط محققین در زمینه فرسودگی شغلی کارکنان با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی انجام گرفته، ولی مدلی که به طور جامع به شناخت عوامل موثر برفرسودگی شغلی کارمندان و از آن مهم­تر، به بیان روابط میان عوامل دخیل درآن بپردازد به خوبی احساس می شود. بنابراین از روش تحلیل پویایی سیستم و نرم ­افزارVENSIM  به منظور تبیین ارتباطات کمّی بین عوامل مؤثر در فرسودگی شغلی کارمندان، ارزیابی و شبیه­ سازی استفاده شده است.
 یافته ها: بعد از طراحی نمودارهای علت و معلولی، جریان و تایید مدل، چهار سناریو با استفاده از روش پویایی­ شناسی سیستم و شبیه­ سازی استخراج شدند، سناریوی اول که وضع موجود شرکت را نشان می­ دهد حاکی از افزایش فرسودگی شغلی می­ باشد. در سناریوی دوم با افزایش رضایت شغلی، میزان بهره‌وری کارکنان افزایش می‌یابد، اما بهره‌وری بیشتر در عمل منجر به کاهش فرسودگی شغلی نشده است. در سناریوی سوم، با افزایش متغیرهای کنترل­ شغلی، فرسودگی شغلی کاهش می­ یابد. و در سناریوی چهارم با افزایش پارامترهای رفاهی، مشخص گردید که این سناریو نیز در کاهش فرسودگی شغلی کارمندان تاثیر بسزایی دارد.
نتیجه گیری: از بین چهار سناریوی شبیه سازی شده، سناریوی چهارم که افزایش پارامترهای رفاهی کارکنان می­ باشد، بیشترین تاثیر را در جهت کاهش فرسودگی شغلی کارمندان شرکت آب منطقه ای اردبیل نشان می­ دهد.

مقدمه: یکی از مشاغلی که ساعات بسیار زیادی در مواجهه با استرس حرارتی می‌باشند، رانندگان تاکسی هستند. این افراد با توجه شرایط کاری، زمان زیادی را در کنار خودرو خود جهت تکمیل مسافر در زیر آفتاب می‌ایستند و همچنین در تمام طول مسیر رانندگی با استرس حرارتی مواجهه دارند. لذا مطالعه حاضر با هدف ارزیابی اثربخشی یک برنامه مداخله‌ای آموزشی بر عملکرد شناختی رانندگان تاکسی تحت مواجهه با استرس حرارتی یکی از شهرستان های جنوب ایران انجام شد.

روش کار: پژوهش حاضر مداخله نیمه تجربی بود که در سه مرحله شامل ارزیابی اولیه، آموزش و ارزیابی ثانویه برای ۸۰ نفر از رانندگان تاکسی در قالب دو گروه مداخله و کنترل انجام شد. در مرحله اول، ارزیابی کلی از دانش و آگاهی همه رانندگان از استرس حرارتی به عمل آمد در عین حال پارامترهای شناختی شامل مهارت تمرکز و خستگی ذهنی با استفاده از پرسشنامه اندازه گیری شد. سپس آموزش به صورت غیر حضوری و حضوری به گروه مداخله داده شد. دو ماه بعد از شروع آموزش، پارامترهای شناختی برای هر دو گروه مداخله وکنترل اندازه گیری شد. تجزیه‌وتحلیل اطلاعات نیز با استفاده از نرم‌افزار SPSS انجام شد.

یافته‌ها: نتایج بعد مداخله نشان داد که آموزش انجام شده باعث افزایش معنی‌دار مهارت تمرکز و کاهش معنی‌دار خستگی ذهنی شد (001/0 > p). در خصوص مهارت تمرکز وخستگی ذهنی به همراه تمامی زیرمقوله های دو پرسش نامه، نتایج نشان داد که این متغیرها قبل از مداخله در بین دو گروه اختلاف معنی داری وجود نداشته و بعد از مداخله اختلاف بین دو گروه معنی دار بوده است (001/0 > p.)

 نتیجه‌گیری: اجرای یک برنامه آموزشی مناسب همراه با پیگیری طی دو ماه جهت آشنایی افراد در خصوص استرس گرمایی باعث بهبود عملکرد شناختی شده و همچنین استفاده از پیگیری آموزش با یک ساختار مجازی توانست روند آموزش و یادگیری را بهبود بخشیده و بر عملکرد افراد تأثیرگذار باشد.

زمینه و هدف: عوامل مختلفی از جمله عدم توجه به متناسب سازی فضاهای آموزشی می تواند بطور چشم‌گیری کیفیت آموزش را تحت‌تأثیر قرار دهد. بنابراین، در این مطالعه تلاش شده است تا تمامی تحقیقات انجام‌شده در زمینه ارگونومی مدارس در ایران به‌طور جامع مورد بررسی و تحلیل قرار گیرد.
روش کار: جستجو دو زبانه در این مطالعه با استفاده از کلمات کلیدی فارسی شامل "دانش‌آموز"، "مدرسه ابتدایی، دبیرستان، متوسطه"، و "ارگونومی فیزیکی، محیطی و عمومی" و معادل‌های لاتین آن ها در پایگاه‌های داده‌ شامل Google Scholar، PubMed، Web of Science و Scopus از ابتدای تحقیقات در ایران جستجو تا سال 1403 شمسی (میلادی 2024) انجام شد. سپس مقالات مرتبط با موضوع مطابق با معیارهای تعیین‌شده، جمع‌آوری و بررسی گردید.
یافته ها: از میان مقالات یافت شده، تنها 30 مقاله به‌عنوان مقالات مرتبط با هدف مطالعه شناسایی شدند که به ارگونومی فیزیکی، محیطی و عمومی پرداخته‌ بودند. مقایسه این مطالعات نشان داد که اختلالات اسکلتی-عضلانی طی این مطالعات روندی صعودی داشته و بیشتر این اختلالات با مسائل ارگونومیکی در مدارس، از جمله عدم تناسب ابعاد بدنی دانش‌آموزان با میز و صندلی مورد استفاده در مدارس و همچنین حمل نامناسب کیف مدرسه مرتبط هستند.
نتیجه گیری: شرایط ارگونومی مدارس در ایران ضعیف و زمینه ساز افزایش شیوع اختلالات اسکلتی-عضلانی شده است. بنابراین، بررسی مدارس از نظرالزامات ارگونومی و انجام اقدامات لازم جهت بهسازی آن ها از یک سو و از سوی دیگر افزایشآگاهی دانش‌آموزان در رابطه با نحوه انجام تکالیف و حمل صحیح کیف ضروری است.